Geplaatst op 17-4-2025 door Rob
Voor ieder type plafond is wel een geschikt inbouwarmatuur te vinden. Inbouwspots zijn een erg populaire optie. Er zijn ontzettend veel verschillende soorten inbouwspots met ieder hun eigen toepassingsgebied. Maar hoe kies je nou de juiste inbouwspot?
Wat zijn inbouwspots?
Voordat er een keuze gemaakt kan worden, is het handig om te weten wat er nou precies bedoeld word met een LED inbouwspot. Zoals al uit de naam herleid kan worden, zijn inbouwspots armaturen die in plafonds geplaatst worden. Inbouwspots onderscheiden zich van opbouwspots, doordat deze een strakke en naadloze integratie in het plafond kunnen bieden terwijl opbouwspots meer zullen opvallen als decoratieve elementen en hierbij dus meer van het armatuur zichtbaar is. Het verschil in uitstraling en plaatsing tussen deze twee type spots vraagt ook om verschillende installatiemethodes. Omdat opbouwspots minder afhankelijk zijn van het gat in het plafond en vaak ook makkelijkere bekabeling hebben, zijn deze spots eenvoudiger te plaatsen dan inbouwspots. Maar vanwege hun strakke uitstraling worden inbouwspots nog regelmatig gekozen. Vaak worden inbouwpots ook gebruikt als vervanger voor de halogeenspot. LED inbouwspots hebben een smallere gradenbundel dan inbouw downlights en worden daarom eerder gebruikt als accentverlichting dan algemene verlichting.
Renovatie en Nieuwe Verlichting
Er zijn wel een aantal aandachtspunten waar op gelet moet worden als inbouwspots gebruikt worden ter vervanging van oudere armaturen. In het geval van nieuwe verlichting kan er een gat in het plafond gemaakt worden op maat van de inbouwspot. Bij renovatieprojecten is er vaak al een gat aanwezig en zal er dus een inbouwspot gekozen moeten worden met een geschikte maat, anders zal de inbouwspot niet in het plafond passen. De omschrijving van een inbouwspot bevat altijd twee maten: de buitenmaat en de zaagmaat. De buitenmaat is altijd iets breder dan het gat waar deze spot in past. Dit voorkomt dat de spot volledig in het plafond geduwd kan worden. De zaagmaat geeft aan hoe groot het gat moet zijn om de inbouwspot goed te laten passen. Deze is vaak wat smaller dan de doorsnede van de buitenmaat van de spot. De spot kan verder met bevestigingsklemmen vastgezet worden met vaak nog een klein beetje speling over. Om dezelfde reden moet er ook naar de inbouwdiepte gekeken worden, wat wordt gebruikt om de hoogte van een inbouwspot te omschrijven. Vaak hebben de gaten in het plafond ook maar een beperkte diepte en zal er bij een te hoge inbouwspot te weinig ruimte overblijven om deze goed te installeren. Men houdt vaak rekening met een aantal millimeter speling voor inbouwhoogte. Echter verandert de situatie wanneer er plafondisolatie aanwezig is. Dit komt steeds vaker voor dus hier moet rekening mee gehouden worden. De inbouwspot, en ook eventuele drivers, mogen niet met de isolatie in contact komen om brandgevaar te voorkomen. Houd hierbij 1 tot 2 centimeter afstand. Dit kan gedaan worden middels het bouwen van een klein frame.
In situaties waarbij er een nieuw plafond geplaatst wordt of wanneer deze opnieuw gestuct/geverfd wordt, is er ook de mogelijkheid om te kiezen voor een trimless inbouwspot. Dit zijn inbouwspots zonder zichtbare rand. Deze spots bevatten een brede stucrand waar overheen gestuct/geverfd kan worden. Hierdoor wordt de inbouwspot gelijkmatig met het stuc- of verfwerk geplaatst en creëert men een strakke uitstraling.
Verschillende Ruimtes
De ruimte waar de spots geplaatst moeten worden heeft ook veel invloed op welke inbouwspots wel en niet gebruikt kunnen worden. De belangrijkste factor hierbij is het vochtgehalte van de ruimte. In droge ruimtes kan men andere inbouwspots gebruiken dan in vochtige of natte ruimtes. Om te zien of een spot geschikt is voor een specifieke ruimte, wordt er gekeken naar de IP-waarde van de spot. Om meer te weten te komen over IP-waardes, lees hier verder.
In droge ruimtes, waar geen rekening met vocht of weersomstandigheden gehouden hoeft te worden, kunnen inbouwspots met een IP-waarde van minstens IP20 gebruikt worden. Vrijwel alle inbouwspots halen deze IP-waarde, dus hier maakt de keuze weinig uit. Wel kan een hogere stofdichtheid nooit kwaad, zeker in ruimtes waar het wat stoffiger kan worden.
Vochtige ruimtes zijn ruimtes waar over het algemeen een hogere luchtvochtigheid aanwezig is, maar waarbij inbouwspots niet direct met spatwater in contact kunnen komen. Denk hierbij aan keukens, toiletten, badkamers waarbij de inbouwspots niet direct boven een douche hangen of overdekte buitenruimtes. Hierbij worden inbouwspots met minimaal IP44 aangeraden, maar voor extra zekerheid kan ook gekozen worden voor spots met IP54 of IP66.
Bij natte ruimtes, zoals boven douches en bij slecht/niet overdekte buitenruimtes, zijn inbouwspots met minimaal IP54 wel echt een vereiste.
Maar let op! Een hoge IP-waarde betekent niet automatisch dat elk armatuur geschikt is voor buitentoepassingen. Sommige armaturen kunnen ondanks een hoge IP-waarde niet buiten toegepast worden. Dit heeft dan te maken met de materialen en coatings die bij het armatuur gebruikt worden. Ook de aansluitwijze bepaalt of een armatuur buiten toegepast kan worden. Wanneer er drivers nodig zijn, zullen deze ook geschikt moeten zijn voor buiten. Dus let bij het kiezen van een inbouwspot altijd op waar deze toegepast kan worden.
Type Verlichting
Vervolgens moet er gekeken worden naar wat voor verlichting er wenselijk is voor de toepassing. Zoals al vermeld worden spots normaal gesproken niet gebruikt als algemene verlichting, maar zijn ze zeer geschikt als sfeerverlichting of als accentverlichting. Voor sfeerverlichting worden spot met een bredere stralingshoek gebruikt. Denk hierbij aan een lichtbundel van 60, 90 of zelfs 120 graden. Bij accentverlichting daarentegen is het doel vaak om iets in de spotlights te zetten. Hierbij wordt er dan een smalle lichtbundel van bijvoorbeeld 45 of 30 graden gebruikt.
Om nog meer vrijheid te krijgen met het indelen van de verlichting in een ruimte kan het ook de moeite waard zijn om te kijken naar kantelbare spots. Soms kan het zo zijn dat een spot niet het gewenste gebied verlicht, wat vaker kan voorkomen bij renovatieprojecten waarbij de positie van het gat al bepaald is, en een brede stralingshoek niet het gewenste effect creëert. In dat geval kan een kantelbare inbouwspot oplossingen bieden. Zonder de spot te hoeven verplaatsen kan de richting van de lichtbundel veranderd worden en is het mogelijk om op deze manier toch de gewenste gebieden te verlichten.
Voor het verder bepalen van de sfeer in de ruimte kan er ook naar lichtkleur gekeken worden. Net als vele andere armaturen, zijn inbouwspots in meerdere kleurtemperaturen beschikbaar. Veelvoorkomende kleurtemperaturen zijn 2700K, 3000K en 4000K. Er zijn zelfs spots die een zogenoemde dim-to-warm functie hebben, waarbij door te dimmen de kleurtemperatuur aangepast kan worden. Voor meer informatie over kleurtemperatuur, lees hier verder.
Duurzaamheid
Tot slot kan er gekeken worden naar de duurzaamheid van een bepaalde spot. Duurzaamheid is tegenwoordig namelijk erg belangrijk bij het selecteren van verlichting. Het energieverbruik van een spot wordt aangegeven in het energielabel. Hoe hoger de waarde op het energielabel, hoe zuiniger de lamp is. De LED-spots zijn uiteraard al stukken duurzamer dan de gloeilamp, maar zelfs verschillende LED-spots kunnen vergeleken worden door middel van het energielabel. Handig om te weten is wel dat in 2021 de schaalverdeling voor de LED energie labels is aangepast. Omdat er steeds zuinigere LED lampen werden ontwikkeld liepen de classificaties te ver op. Dus wat voorheen een A+ of A++ label had, zal nu ingedeeld worden onder label D of E.
Om nog een stapje verder te gaan in de duurzaamheid van spots, kan er ook voor gekozen worden om dimbare spots te installeren. Door een spot minder fel te laten branden zal er minder energie verbruikt worden. Daarbij biedt het ook nog veel flexibiliteit bij het creëren van de juiste sfeer in de ruimte.
Lichtadvies nodig?
Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen of twijfel je tussen verschillende LED armaturen? Wij helpen je graag bij het maken van een goede keuze. Wij zorgen voor het juiste licht én luxniveaus voor jouw project. Onze lichtexperts zijn maandag tot en met vrijdag bereikbaar van 08:00 tot 17:00 (via 040 - 209 49 00 of via info@distrilight.com) om u te helpen met het maken van een goede keuze. Topservice gegarandeerd!
